Công cụ thanh toán cheque/sec
Séc Cheque
1. Khái niệm
Séc là 1 tờ mệnh lệnh vô điều kiện do 1 người (chủ tài khoản) ra lệnh cho NH trích từ TK của mình 1 số tiền nhất định để trả cho ngưòi được chỉ định trên séc, hoặc trả theo lệnh của người này, hoặc trả cho người cầm séc.
* tính chất
- Tính trừu tượng
- Tính bắt buộc: đối tượng chịu tác động của séc là NH thực thi mệnh lệnh chuyển tài khoản cho ngưòi thụ hưởng hợp pháp.
- Tính lưu thông.
2. Các bên liên quan
a) Ngưòi ký phát hành séc (drawer) là người mua, ngưòi NK, người nhận cung ứng dịch vụ…đồng thời là chủ tài khoản NH.
Nghĩa vụ
- Kiểm tra hàng hoá thông qua chứng từ đã được yêu cầu ở HĐ
- Trả tiền bằng cách ký phát hành séc trả cho người thụ hưởng
- Nhận hàng.
b) Ngưòi thụ hưởng (Benificiary) là người nhận tiền do ngưòi ký phát chỉ định đích danh hay thông qua chuyển nhượng, thường là ngưòi XK, người bán, chủ đầu tư
Nghĩa vụ
- Giao hàng phù hợp với HĐ
-Xuất trình chứng từ hợp lệ
- Xuất trình séc uỷ quyền cho NH của mình tiến hành đòi tiền
c. NH trả tiền ở nước NK
Nghĩa vụ
- Kiểm tra tính hợp lệ của séc phát hành, điều kiện chuyển ngoại tệ ra nước ngoài (dựa trên hợp đồng, hoá đơn, B/L)
- Trích 1 khoản tiền từ tài khoản của người ký phát trả cho người thụ hưởng thông qua NH đối tác hay NH đại lý để chuyển vào TK của người thụ hưởng.
d) NH đại lý: thường là NH bên nước người thụ hưởng
Nghĩa vụ
- Tiến hành hoạt động của mình 1 cách chăm chỉ, cần mẫn, hợp lý
- Nhân danh mình với chi phí của ngưòi uỷ thác thực hiện hoạt động được uỷ thác.
4. Điều kiện phát hành
4.1 Hình thức
- Lập bằng văn bản dưói dạng điền mẫu in sẵn
- Trên séc không gạch xoá, viết đè, viết chồng, không viết bằng bút chì, mực đỏ, không làm rách, nhàu nát.
- Ngôn ngữ thống nhất
- số lượng bản gốc : 1 bản duy nhất
4.2 Nội dung
a. Tiêu đề
Ý nghĩa
- là cơ sở xác định nguồn luật điều chỉnh
- là cơ sở xác định ngôn ngữ: tiêu để thể hiện bằng ngôn ngữ nào thì nội dung phải thể hiện bằng ngôn ngữ đó (“cheque” dùng ở châu Âu và Anh, “check” dùng ở Mỹ)
b. Số hiệu, địa điểm, ngày phát hành
* Số hiệu
Ý nghĩa
- Phân biệt, thông tin liên lạc, tham chiếu giữa các chứng từ
* Điạ điểm: tại trụ sở chính của người phát hành, là cơ sở xác định nguồn luật điều chỉnh
* Ngày phát hành: nhằm xác định thời hạn hiệu lực của séc 30 ngày đối với giao dịch nội địa, 45 ngày đối với giao dịch trong cùng lục địa, 60 ngày đối với giao dịch khác lục địa
c. Mệnh lệnh trả không điều kiện
- Mệnh lệnh: không phát hành dưói dạng đề nghị hay yêu câù
- Vô điều kiện: không nêu lý do phải chuyển tiền
-NH thực hiện trả tiền vô điều kiện
d. Số tiền
- Số tiền được ghi 1 cách chính xác, đơn giản, rõ ràng để các bên có thể nhận dạng ngay ra số tiền đó mà không cần phải tính toán dù là phép tính đơn giản.
- Số tiền ghi bằng số và bằng chữ phải thống nhất, tuỳ theo nguồn luật điều chỉnh nếu không thống nhất có thể coi là vô hiệu hoặc số tiền ghi bằng chữ có giá trị thanh toán.
- Số tiền ghi trên séc không vượt quá số dư TK.
+Vào thời điểm phát hành nếu số tiền ghi trên séc lớn hơn số dư nhưng khi thanh toán số tiền ghi trên séc nhỏ hơn số dư thì séc vẫn được coi là hợp lệ vì trong thời hạn thanh toán, chủ TK có thể bổ sung.
+ Vào thời điểm thanh toán số tiền ghi trên séc nhỏ hơn số dư thì có thể coi là vô hiệu hoặc tuỳ thuộc vào NH có thể cho chủ TK vay bắt buộc với lãi suất cao (250%)
e. Tên và địa chỉ các bên
- Phải ghi đầy đủ, hạn chế viết tắt
- Ghi chính xác tên NH thanh toán, số TK
f) Chỉ dấn khác (nếu có)
g) Chữ ký của ngưòi có thẩm quyền có thể là chủ TK hoặc kế toán trưởng
Người ký phát séc là người có TK mở tại NH hoặc các trung gian tài chính khác. Khi mở TK tại NH, chủ TK phải lưu giữ chữ ký của mình hoặc chữ ký uỷ quyền. Ký séc phải ký bằng tay, các hình thức khác không có giá trị.
4.3 Chủ thể là thương nhân
4.4 Khách thể: đối tượng mua bán hợp pháp, phù hợp với đối tượng kinh doanh và cơ chế quản lý.
5. Phân loại
- Vô danh: không ghi tên người thụ hưởng, khi chuyển nhượng không cần ký hậu, bất kỳ ai cầm séc cũng được nhận tiền, và việc chuyển nhượng tiếp theo chỉ cần trao tay.
- Đích danh: ghi rõ tên người thụ hưởng và không thể chuyển nhượng bằng ký hậu
- Theo lệnh: trả theo lệnh của ngưòi hưởng lợi ghi trên séc
- Gạch chéo: cấm rút tiền mặt
+gạch chéo thường: giữa 2 gạch chéo để trống hoặc ghi chung chung “ngân hàng”, người thụ hưởng có thể uỷ quyền cho NH hàng khác thanh toán
+gạch chéo đặc biệt: giữa 2 gạch chéo ghi tên NH đích danh, NH trả tiền chỉ thanh toán cho NH có tên trên tờ séc mà ngưòi thụ hưởng bắt buộc phải mang đến NH (uỷ quyền) cho NH đó.
- Séc chuyển khoản: sử dụng giữa các NH với nhau
- Séc xác nhận: được 1 NH hàng khác xác nhận khả năng chi trả, bảo vệ quyền lợi của ngưòi thụ hưởng.
- Séc du lịch, thẻ ATM dùng để rút tiền mặt, ngưòi ký phát và người hưởng lợi là 1